In de vernieuwde Arbowet zijn verschillende wijzigingen doorgevoerd. Wijzigingen die van belang zijn voor de ondernemingsraad en die bovendien de rol van de ondernemingsraad bij arbozaken nog groter gemaakt hebben.
Ik zet de wijzigingen hieronder op een rij. En inventariseer wat deze betekenen voor de ondernemingsraad.
De belangrijkste wijzigingen in de vernieuwde Arbowet zijn:
- Versterking van de positie van de bedrijfsarts.
De bedrijfsarts krijgt een grotere rol door ruimere bevoegdheden en meer mogelijkheden om daadwerkelijk in te grijpen bij slechte werkomstandigheden. Zo kan de bedrijfsarts elke werkplek bezoeken om met eigen ogen te beoordelen of deze voldoet aan de normen. De bedrijfsarts overlegt met betrokkenen binnen de organisatie en adviseert over het preventiebeleid. Daarnaast dient de bedrijfsarts een klachtenprocedure te hebben en moet hij/zij beroepsziekten melden bij het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten. - Verruiming instemmingsrecht ondernemingsraad bij aanstelling preventiemedewerker
De preventiemedewerker speelt een centrale rol in het arbobeleid. Hij of zij ondersteunt bij het opstellen van een risico-inventarisatie en evaluatie (RI&E); adviseert aan en overlegt met de ondernemingsraad en ondersteunt de maatregelen uit het plan van aanpak.
De aanstelling van de preventiemedewerker was al langer een instemmingsplichtig onderwerp, maar sinds de aanpassing van de wet geldt dat recht voor:
– Het takenpakket van de preventiemedewerker (‘wat’)
– De persoon (‘wie’)
– En de positionering binnen de organisatie (‘waar’) - Minimum inhoud van het contract met de Arbodienst
In de wet zijn criteria opgenomen waar het contract met de Arbodienst aan moet voldoen. In het contract moet opgenomen zijn hoe de wettelijke taken (zoals begeleiding bij ziekte, het toetsen van de RI&E en het aanbieden van preventief medisch onderzoek – PMO) uitgevoerd gaan worden. En verder:
– Hoe medewerkers vrij toegang kunnen krijgen tot de bedrijfsarts
– Hoe om te gaan met het recht van medewerkers op een second opinion
– Een klachtenprocedure
– Hoe de Arbodienst de kwaliteit van de dienstverlening waarborgt
Handhaving
De Inspectie SZW gaat strenger toezien op handhaving van alle bepalingen.
Bovenstaande nieuwe bepalingen in de Arbowet lijken wellicht in eerste instantie aanvullingen en concretisering van veelal bestaande bepalingen. En tot zekere hoogte is het dat ook. Er liggen echter twee rode draden onder al deze aanpassingen. En die vormden de redenen om de wet aan te passen.
Meer preventie!
Te veel organisaties werken nog met een zogenaamd piepsysteem. Er wordt pas echt ingegrepen als er iets fout gaat, bijvoorbeeld als iemand een burn-out krijgt of rsi-klachten in de gewrichten. Tot die tijd wordt (te) weinig gedaan om dit soort zaken te voorkomen. Vaak is het een kosten probleem. Het is niet zo moeilijk om te berekenen dat investeren in preventie aanzienlijk goedkoper is, dan te moeten opdraaien voor de kosten als er iets fout gaat.
Toch lijkt er vaak een drempel te zitten om te investeren in het voorkomen van iets dat nog niet optreedt. De wetgever hecht hier gelukkig wel veel waarde aan. Vandaar dat de bedrijfsarts een grotere rol krijgt in het adviseren over preventieve maatregelen. En dat de arts een kijkje kan komen nemen op de werkplek zelf en een bij iedereen bekend spreekuur gaat houden.
Meer overleg!
Bij arbeidsomstandigheden zijn veel mensen betrokken; de bedrijfsarts, de arbodienstverlener, de preventiemedewerker, de bestuurder, de OR, …. Toch vindt de wetgever dat er onvoldoende overleg is tussen deze partijen. Dat kan dus beter. Reden om de OR meer bevoegdheden te geven rond de preventiemedewerker. En de arbodienstverlener wordt nadrukkelijker verplicht om te overleggen met de ondernemingsraad. De preventiemedewerker was dat al.
Rol van de OR: handen uit de mouwen
Voor de OR is er werk aan de winkel. Allereerst door zich te verdiepen in het arbobeleid van de organisatie. Weet wat er gebeurt, en niet gebeurt. Geef daar als OR je mening over.
Verder is het belangrijk om een goede overlegstructuur op te zetten. Maak een jaarrooster met de volgende overleggen daarin opgenomen:
- Preventiemedewerker
Spreek meerdere keren per jaar met de preventiemedewerker. Volg het arbobeleid op de voet: wat gaat goed, wat kan beter? Wordt het Plan van Aanpak volgens planning uitgevoerd? Is de RI&E nog actueel? Hoe ontwikkelt het ziekteverzuim zich? Hebben zich ongelukken voorgedaan en zo ja, welke maatregelen zijn genomen om dat in het vervolg te voorkomen? - Bedrijfsarts
Spreek minstens één of tweemaal per jaar met de bedrijfsarts. Hoe kijkt die tegen de arbeidsomstandigheden in de organisatie aan? Welke klachten komen op zijn of haar spreekuur? Welke adviezen voor preventie zijn er gegeven? Hoe verhoudt de organisatie zich ten opzichte van andere, vergelijkbare organisaties in de sector? - Arbodienstverlener
Idem. Hoe beoordeelt die het beleid van de organisatie? Wat doen andere organisaties in de sector? - Bestuurder
Vreemd genoeg staat het arbobeleid zelden op de agenda van het artikel 24-overleg. Terwijl de gezondheid van de medewerkers toch belangrijk genoeg is om besproken te worden. De bestuurder is uiteindelijk de hoofdverantwoordelijke voor het beleid. Laat je als OR niet ‘afschepen’ met alleen maar overleg met de preventiemedewerker. Betrek de bestuurder en spreek hem of haar aan op die verantwoordelijkheid.
Kortom, de OR kan rond arbeidsomstandigheden een actief beleid voeren.
- Een verdieping in het thema arbeidsomstandigheden is meer dan wenselijk. Het is niet voor niets juist een van de onderwerpen waar de achterban zich druk over maakt.
Een ondernemingsraad die zich in Arbo verdiepte, kwam erachter dat een goed inwerkprogramma voor nieuwe medewerkers om ze alert te maken op veiligheids- en gezondheidsrisico’s ook onderdeel van het Arbobeleid is. - Zorg verder voor een goed overleg met de verschillende verantwoordelijken.
Een VGWM-commissie had geen zicht op wat er met de acties uit de risico-inventarisatie en evaluatie gebeurde. Dat werd opgelost door éénmaal per maand met de arbo-coördinator en het hoofd van de Bedrijfshulp Verlening (BHV) rond de tafel te gaan zitten. - En draag tips en suggesties aan. De OR weet heel goed wat er speelt op de werkvloer en kan uitermate zinvolle adviezen geven.
Op kantoor klaagde veel mensen over last van hun ogen als ze achter de computer zitten. Op voorstel van de ondernemingsraad zijn er zonweringen geplaats en kan iedereen beschikken over een computerbril. - En tenslotte: gebruik je wettelijke bevoegdheden. Regelingen rond arbeidsvoorwaarden, ziekteverzuim en re-integratie zijn instemmingsplichtig. Maak gebruik van dat recht.
Een ondernemingsraad werd altijd netjes geïnformeerd als er een RI&E gehouden werd. Tot de OR erachter kwam, dat de ondernemingsraad instemmingsrecht heeft op zowel het houden van RI&E, als op het vaststellen van het plan van aanpak dat op basis van de RI&E gemaakt werd.