Verkiezingen ondernemingsraad en tussentijdse vacatures

• Is ons verkiezingsreglement nog up-to-date?
• Wie mag zich verkiesbaar stellen voor de ondernemingsraad?
• Op welke manier moeten we de vakbonden betrekken?
• Mag de bestuurder ook zijn stem uitbrengen?
• Hoe zorgen we voor een hoge opkomst?

• Geen kandidaten: rol bestuurder

  Wat kan de bestuurder doen als er geen kandidaten voor de ondernemingsraad zijn?
  
  Uitgangspunt is dat het de verantwoordelijkheid van de bestuurder is ervoor te zorgen dat er een ondernemingsraad is. Wanneer geen van de werknemers zich echter kandidaat stelt, ontstaat er natuurlijk een lastige situatie. De bestuurder kan het personeel oproepen zich beschikbaar te stellen. De manier waarop hij/zij dit doet is doorslaggevend voor het aantal kandidaten. Wanneer werknemers het gevoel krijgen dat het OR-werk gewaardeerd wordt door de directie, dan is de kans groter dat men zich beschikbaar stelt. Het beste is wanneer je bestuurder duidelijk weet te maken wat de meerwaarde van de ondernemingsraad is voor de organisatie én de werknemers.

• Nieuwe leden werven

  Hoe kan de ondernemingsraad nieuwe leden werven?
  
  Het vraagt soms wat overtuigingskracht om mensen over te halen zich kandidaat te stellen voor de ondernemingsraad. Benader mensen persoonlijk en vertel wat u zoal doet in de ondernemingsraad. Mogelijk helpen de volgende argumenten om in de ondernemingsraad zitting te nemen:

  • In OR-werk leert u nieuwe vaardigheden.
  • U leert de hele organisatie kennen.
  • De ondernemingsraad is met interessante vraagstukken bezig.
  • Het OR-netwerk kan een springplank in uw verdere loopbaan zijn.
  • U kunt in gesprek met de directie over wat u echt belangrijk vindt.
  • U kunt wat betekenen voor uw collega’s.
• Vakbondslid op vrije lijst

  Kan een vakbondslid na te laat aanmelden voor de lijst van de vakbond alsnog op de vrije lijst komen?
  
  Het is mogelijk om als vakbondslid op een vrije lijst te komen. Dat is echter alleen het geval wanneer de betreffende vakbond niet meedoet met de verkiezingen. Kiesgerechtigde werknemers, die lid zijn van een vakbond die een kandidatenlijst heeft ingediend, hebben niet het recht om zelf een vrije lijst (mede) in te dienen. Ook niet als zij het niet eens zijn met de samenstelling van de ingediende vakbondslijst of te laat zijn. Het recht van de bond om een kandidatenlijst in te dienen komt in de plaats van het eigen persoonlijke recht om een vrije lijst in te dienen.

• Bepaling duur dienstverband inclusief uitzendwerk

  We hebben een mogelijke OR-kandidaat die pas 9 maanden in dienst is bij onze organisatie. In het OR-reglement staat dat je minimaal een jaar in dienst moet zijn om je verkiesbaar te stellen. Echter, de kandidaat heeft hiervoor al enkele maanden als uitzendkracht bij ons gewerkt. De WOR schrijft dat je na 24 maanden als uitzendkracht mee kunt doen in de medezeggenschap. Tellen de maanden die deze collega als uitzendkracht heeft gewerkt ook mee bij het vaststellen van de minimale diensttijd?
  
  De WOR schrijft dat je je na 24 maanden als uitzendkracht kandidaat kunt stellen voor de ondernemingsraad van het bedrijf waar je ‘uitgezonden’ bent. Een bijzondere situatie ontstaat wanneer een uitzendkracht na minder dan 24 maanden uitzendwerk in dienst treedt bij de organisatie. De teller begint dan opnieuw te lopen maar dan als ‘tijd in dienst’ als werknemer. Sommige ondernemingsraden nemen daarover iets op in het OR-reglement. Het idee achter de minimale diensttijd is namelijk dat je de organisatie voldoende moet kennen om medezeggenschap te kunnen bedrijven. Het lijkt dan ook redelijk om de maanden uitzendwerk wel mee te tellen.

• OR-lid verlaat de ondernemingsraad

  Een OR-lid verlaat de ondernemingsraad. Moeten we nu verkiezingen uitschrijven?
  
  Door het aftreden van het OR-lid ontstaat er een vacature in de ondernemingsraad. Het OR-reglement regelt hoe die vacature ingevuld wordt. Meestal staat in het reglement dat degene inschuift die kandidaat was bij de verkiezingen maar niet is gekozen. Hij stond dus op de reservelijst en kan nu de zetel invullen. Als er geen kandidaten meer zijn, moet je waarschijnlijk tussentijdse verkiezingen uitschrijven; tenzij er binnen 6 maanden algemene verkiezingen zijn. Ook dat staat in jullie OR-reglement.

• Plaatsvervangende leden

  Onze ondernemingsraad wil bij de komende OR-verkiezingen met plaatsvervangende leden werken. Is dit mogelijk?
  
  Ja, de WOR maakt dit mogelijk. In artikel 6 lid 1 staat dat er één of meerdere plaatsvervangers mogen worden gekozen. Dat is handig als een OR-lid regelmatig of langdurig afwezig is. De plaatsvervanger neemt dan zijn taken over. Er zijn nog wel enkele zaken die de ondernemingsraad moet regelen. De plaatsvervanger moet een vergelijkbare kandidaat zijn met het OR-lid dat hij moet vervangen. Dat is bijvoorbeeld iemand van dezelfde functiegroep of vestiging. Bij de verkiezingen maakt u gebruik van het verkiezingsstelsel van dubbeltallen. Bij de kandidaatstelling van de OR-kandidaat staat dan een tweede werknemer als persoonlijke vervanger. Wordt het OR-lid gekozen dan betekent dat automatisch de verkiezing van de plaatsvervanger. Hij heeft dezelfde rechten en verplichtingen als vaste OR-leden. De ondernemingsraad is wel afhankelijk van de ondernemer. Deze moet toestemming geven voor het kiezen van plaatsvervangers. De ondernemingsraad zet het werken met plaatsvervangers in zijn reglement.

• Nieuw OR-lid benoemen zonder verkiezingen

  Mag een nieuw OR-lid worden benoemd zonder verkiezingen?
  
  Als het goed is, staat in het reglement van de ondernemingsraad beschreven wat de procedure is bij het ontstaan van tussentijdse vacatures. Als er geen kandidaten meer op de reservelijst staan na de vorige verkiezingen, betekent dat dat er tussentijdse verkiezingen georganiseerd moeten worden. Bij een (vermoeden van) gebrek aan belangstelling kiezen sommige ondernemingsraden er in de praktijk voor om deze stap over te slaan. Dit is echter niet rechtsgeldig en iedere belanghebbende (bestuurder, vakbond of werknemer) kan bezwaar maken.

• Niet eens met de uitslag

  Moeten de OR-verkiezingen worden overgedaan als mensen het niet eens zijn met de uitslag?
  
  De ondernemingsraad moet op basis van artikel 10 van de WOR de kandidaatstelling, de verkiezingen en de wijze waarop tussentijdse vacatures worden vervuld in het OR-reglement regelen. Ook het kiesstelsel, het aantal stemmen dat een kiezer uitbrengt, welke stemmen geldig zijn en hoe de uitslag wordt vastgesteld wordt in het reglement vastgelegd. Is uw OR-verkiezing volgens het reglement verlopen of hebben de klagers gelijk?

  Vaak is er ook een bezwaarregeling in het reglement opgenomen. Het is dan handig om de klagers te verwijzen naar deze regeling. Uiteindelijk beslist de ondernemingsraad en/of de verkiezingscommissie over de geldigheid van de uitslag van de verkiezingen. Iedere belanghebbende kan bij een geschil over de geldigheid van de verkiezingen bemiddeling en advies van de bedrijfscommissie krijgen. Ook een procedure bij de kantonrechter tegen de ondernemingsraad is mogelijk.

• Tussentijdse verkiezingen zonder verkiezingen

  Een vacature in de ondernemingsraad invullen zonder verkiezingen. Mag dat?
  
  In je OR-reglement staat beschreven op welke manier het ontstaan van tussentijdse vacatures opgevuld moet worden. Dit betekent dat er normaliter, wanneer er geen kandidaten meer op de reservelijst van de vorige verkiezingen staan, tussentijdse verkiezingen uitgeschreven dienen te worden. Deze verkiezingen moeten conform de regels van OR-verkiezingen worden uitgevoerd om anderen in de organisatie de mogelijkheid te geven zich verkiesbaar te stellen. In theorie en volgens de formele route mag een persoon dus niet zonder tussentijdse verkiezingen toetreden tot de ondernemingsraad.

  In de praktijk doet zich echter vaak de situatie voor dat de ondernemingsraad op voorhand een sterk vermoeden heeft dat er voor de vacante plekken geen verdere interesse is. De terechte vraag wordt dan vaak gesteld: ‘Waarom tussentijdse verkiezingen uitschrijven wanneer we toch met zekerheid weten dat anderen zich niet verkiesbaar stellen? Dit neemt toch veel te veel tijd in beslag?’

  In dergelijke situaties kiezen sommige ondernemingsraden er in de praktijk voor om de stap van tussentijdse verkiezingen uit te schrijven niet te nemen. Dit is echter niet rechtsgeldig en alle belanghebbenden (bestuurder, achterban of vakbond) kunnen daar bezwaar tegen maken. Het is daarom aan te raden aan belanghebbenden voor te leggen dat de ondernemingsraad van plan is een vacante plek op te vullen zonder tussentijdse verkiezingen. Daarbij stel je als ondernemingsraad een termijn waarbinnen alle partijen officieel bezwaar kunnen maken en/of zich beschikbaar kunnen stellen voor de vacante plek. Wanneer daar geen bezwaar tegen wordt gemaakt, kan de geïnteresseerde persoon de vacante plek innemen. Dit is de meest pragmatische oplossing en bespaart veel tijd en inspanning.

• Stemrecht / verkiesbaarheid bestuurder

  Kan een bestuurder zichzelf verkiesbaar stellen en/of stemmen? Wat zegt de WOR hierover?
  
  De bestuurder neemt een aparte positie in. De bestuurder vertegenwoordigt de ondernemer in het overleg met de ondernemingsraad of is zelf de ondernemer. In artikel 1 lid 4 van de WOR staat dat de bestuurder geen in de onderneming werkzaam persoon is. Dat betekent dat hij niet meetelt in de berekening van het aantal werknemers om te kijken of er een ondernemingsraad moet zijn. Dit heeft dan ook tot gevolg dat de bestuurder zich niet verkiesbaar kan stellen voor de ondernemingsraad en ook niet kiesgerechtigd is. Dit geldt voor bestuurders die zelf ondernemer zijn, maar ook voor bestuurders die een arbeidscontract hebben. Hij mag dus niet stemmen.

• Kandidaat claimt positie bij tussentijdse vacature

  Er is een vacature in onze ondernemingsraad. Eén van de overgebleven kandidaten claimt recht te hebben op de open plek in de ondernemingsraad. Kan dit zomaar of moeten er OR-verkiezingen komen?
  
  Het antwoord op je vraag staat waarschijnlijk in het OR-reglement. Er zijn in het algemeen verschillende mogelijkheden om tussentijdse vacatures op te vullen. Dit is afhankelijk van het stelsel.

  • Bij het personenstelsel zal bij een tussentijdse vacature worden voorzien door de kandidaat die bij de verkiezingen de meeste stemmen heeft gekregen. Het kan dan gebeuren dat iemand van een andere vakbond of vrije lijst in de ondernemingsraad komt.
  • Bij toepassing van een lijstenstelsel wordt de vacature vervuld door de eerste niet gekozen kandidaat op de lijst.

  Zijn er geen kandidaten meer dan zijn tussentijdse verkiezingen nodig voor de vacature van die lijst. Als het uitgetreden OR-lid een persoonlijk plaatsvervanger heeft (artikel 6 eerste lid van de WOR) dan kan worden bepaald dat de vacature door de plaatsvervanger wordt vervuld. Op basis van deze informatie hangt het ervan af of die persoon de opengevallen plaats kan innemen.

• Voorzitter vaste commissie kiezen

  Wie kiest de voorzitter van de vaste commissie?
  
  Doorgaans is in het instellingsbesluit van de commissie vastgelegd op welke wijze de voorzitter van de betreffende commissie gekozen wordt. Gebruikelijk is daarbij dat de commissie zelf een voorzitter en secretaris uit hun midden kiest.

• Aantal uit te brengen stemmen

  Onze ondernemingsraad (7 zetels) heeft binnenkort verkiezingen. Hoeveel stemmen mogen de werknemers uitbrengen?
  
  Het OR-reglement biedt als het goed is uitsluitsel. Het hoort hierin exact beschreven te zijn. Doorgaans is het één stem als het lijstenstelsel wordt gehanteerd en evenveel stemmen als zetels wanneer er sprake is van het personenstelsel. Echter, kiesgroepen en/of afwijkende afspraken spelen hierin een grote rol.

• Hoe groot mag een ondernemingsraad zijn?

  Hoe groot mag een ondernemingsraad zijn?
  
  De Wet op de ondernemingsraden schrijft het aantal OR-leden exact voor in artikel 6.1. De grootte van de ondernemingsraad is gerelateerd aan het aantal in de onderneming werkzame personen:

  • 50 of minder werknemers: 3 OR-leden
  • 50-100 werknemers: 5 OR-leden
  • 100-200 werknemers: 7 OR-leden
  • 200-400 werknemers: 9 OR-leden
  • 400-600 werknemers: 11 OR-leden
  • 600-1000 werknemers: 13 OR-leden
  • 1000-2000 werknemers: 15 OR- leden
  • Bij elke duizend personen meer: 2 leden extra, tot een maximum van 25 leden.

  In de praktijk gebeurt het dat er wordt afgeweken van deze aantallen. Dit kan zowel in positieve als negatieve zin, maar altijd in overleg met belanghebbenden.

• Aantal dienstjaren kandidaatstelling

  Hoe lang moet ik in dienst zijn om me kandidaat te stellen voor de ondernemingsraad?
  
  Uitgangspunt vormt artikel 6 lid 3 Wet op de ondernemingsraden (WOR): ‘Verkiesbaar tot lid van de ondernemingsraad zijn de personen die gedurende ten minste drie maanden in de onderneming werkzaam zijn geweest’. In principe moet je dus drie maanden in dienst zijn. Het kan echter zijn dat jouw ondernemingsraad in zijn reglement een afwijkende termijn heeft vastgesteld. Dit mag op grond van artikel 6 lid 5 WOR.

• Stemrecht vrijwilligers

  Hebben vrijwilligers ook stemrecht?
  
  In beginsel niet. In de Wet op de ondernemingsraden (WOR) staat dat werknemers met een arbeidsovereenkomst actief en passief kiesrecht hebben. Dat sluit vrijwilligers in principe uit. Toch kunnen ze wel in de ondernemingsraad komen op grond van artikel 6, lid 4, WOR. De vrijwilligers zullen dan in het OR-reglement als bijzondere groep benoemd moeten worden.

• Geen kandidaten voor de nieuwe ondernemingsraad

  Er dreigt zich niemand kandidaat te stellen voor de ondernemingsraad. Wat kunnen we hieraan doen en wat als zich uiteindelijk niemand meldt?
  
  De bestuurder kan werknemers nog stimuleren om in de ondernemingsraad zitting te nemen. Als dan nog niemand zich kandidaat wil stellen voor de ondernemingsraad dan verdwijnt de deze als gesprekspartner.
  Als de onderneming waarvoor de ondernemingsraad is ingesteld nog steeds ‘OR-plichtig’ blijft, dan moet de ondernemer strikt genomen periodiek polsen of er geen nieuwe interesse is voor een nieuwe ondernemingsraad. Ook kunnen geïnteresseerde medewerkers altijd het initiatief nemen om na verloop van tijd een nieuwe ondernemingsraad van de grond te krijgen.

• Voordelen digitale verkiezingen

  Onze ondernemingsraad houdt dit jaar verkiezingen. We denken aan digitale verkiezingen. Waarom zouden we daarvoor kiezen?
  
  De exacte voordelen zijn afhankelijk van de organisatie waar de verkiezingen worden gehouden. Voordelen van digitale verkiezingen die wij horen zijn onder andere:

  • Goedkoper (een link via e-mail versus porto, papier en bemensing van de stemlocaties)
  • Hogere opkomst (tijds- en plaatsonafhankelijk stemmen)
  • Veiliger (risico op fraude bij het tellen is minder)
  • Sneller (met één druk op de knop de uitkomst)

  Afhankelijk van de programmatuur zijn er bijvoorbeeld ook betere mogelijkheden om je als kandidaat te profileren in de gehele organisatie en is het mogelijk om medewerkers ‘persoonlijk’ aan te sporen om alsnog hun stem uit te brengen.

• Stemrecht langdurig zieke medewerker

  Heeft een langdurig zieke medewerker stemrecht?
  
  Werknemers met een arbeidsovereenkomst hebben actief én passief kiesrecht, want ze zijn werkzaam in de onderneming. Als iemand een tijd arbeidsongeschikt of met verlof is, blijft hij actief en passief stemrecht houden. Hij blijft immers verbonden aan de organisatie.

• Ingaan wijzigingen OR-reglement

  Wanneer gaan wijzigingen in het OR-reglement in?
  
  Wijzigingen in het reglement die betrekking hebben op de verkiezingen gelden voor de eerstvolgende algemene OR-verkiezingen, mits de verkiezingsprocedure nog niet begonnen is. Het invullen van vacatures in de ondernemingsraad dient te gebeuren op basis van het reglement dat gold bij aanvang van de betreffende zittingsperiode.