Het jaar 2024 gaat de boeken in als een recordjaar voor fusies en overnames in Nederland. De Sociaal-Economische Raad (SER) meldde dat er maar liefst 950 fusies en overnames zijn gemeld. Deze toename heeft directe gevolgen voor ondernemingsraden, die steeds vaker geconfronteerd worden met complexe adviestrajecten rond fusies en overnames. Voor OR’en betekent dit dat zij zich moeten voorbereiden op complexe adviestrajecten. Fusies en overnames brengen namelijk een unieke combinatie van vraagstukken met zich mee: strategische overwegingen, cultuurverschillen, arbeidsvoorwaarden én werkgelegenheid komen allemaal tegelijk op tafel. Bovendien gaat het vaak om beslissingen die de toekomst van de hele organisatie bepalen.
Record in toename: 16,9%
950 fusies en overnames is een toename van 16,9% ten opzichte van 2023. De SER kent de precieze aantallen omdat hij de zogenaamde Fusiegedragsregels heeft opgesteld. Deze regels verplichten betrokken ondernemingen hun voornemen tot fusie of overname tijdig te melden bij de SER en de vakbonden. De vakbonden hebben dan onder andere de mogelijkheid om de betrokken ondernemingsraden tijdig input te leveren voor het adviestraject. Uit de SER-cijfers blijkt dat deze transacties niet gelijk verdeeld zijn over alle sectoren:
- 374 meldingen vanuit de dienstensector
- 217 meldingen vanuit industrie en bouw
- 144 meldingen vanuit de handelssector
- 130 meldingen vanuit de non-profitsector
Dit betekent dat heel wat (centrale) ondernemingsraden en PVT’s in 2024 met hun bestuurder hebben gesproken over fusies en overnames.
Waarom deze explosieve toename?
Vanuit de Mergers & Acquisitions-sector (mergers betekent bedrijfsfusies & acquisitions
betekent bedrijfsaankopen) worden meerdere redenen genoemd voor de toename in
het aantal transacties. Enkele voorbeelden:
-
- Financieel: De rente op de kapitaalmarkt is gestabiliseerd en de inflatie gedaald.
- Betalingsproblemen: Ook zijn ondernemingen in betalingsproblemen gekomen
doordat zij coronasteun terug moesten betalen. - Technologische innovatie: Daarnaast zien meer bedrijven de noodzaak
om technologisch stappen te maken. Dit blijkt wel uit de toename van deals in de IT-sector. - Duurzaamheid: Tevens willen bedrijven meer aandacht besteden aan duurzaamheid.
Dit is terug te zien in het aantal deals in de energiesector.
Vijf belangrijke aandachtspunten voor de OR
Deze recordcijfers en onderliggende trends zijn meer dan statistiek. Ze kunnen signalen zijn voor wat er in jouw organisatie speelt. Waar moet je als OR op letten? Hier zijn vijf belangrijke aandachtspunten:
Herkenning redenen
De bedrijven die zich bezighouden met fusies en overnames, inclusief de private-equityfondsen, geven meerdere redenen voor de toename. Hoe zit het eigenlijk bij jullie organisatie als je naar deze redenen kijkt? Herken je die als OR?
Zet ‘samenwerking’ op agenda artikel 24
Ook al lijken plannen voor een fusie met een andere organisatie, de overname van een andere onderneming, of een overname van jullie eigen organisatie ver weg, vraag als OR naar de plannen van de bestuurder op dit gebied.
Hoe innoveren
Hoe wil jullie onderneming innoveren? Lukt het om zelfstandig technologische stappen te maken, de automatiserings- en digitaliseringsslag te maken, AI te integreren in het werk of e-commerce op te zetten? Of kiest jullie bestuurder voor overname van/door een andere organisatie die hierin vooroploopt in de sector? Of lonkt een andere vorm van samenwerking? Welk beeld, verwachting heeft de OR hier zelf van?
Strategische koers
Kijk als OR breder dan sec ‘innovatie’ in het strategisch plan. Welke koers zet de bestuurder uit als het gaat om behoud of versterken van de concurrentiepositie? Op welke producten en diensten ligt de focus? Kan de organisatie dit stand-alone of lonkt samenwerking?
Financiering
Wees alert als de OR een adviesaanvraag krijgt voor een grote financiering. Veel ondernemingsraden besteden weinig aandacht aan zo’n aanvraag, mede omdat ze het ingewikkelde stof vinden. Daarnaast gaan OR’en ervan uit dat de bank erop let of het verantwoord is om de lening te verstrekken. Ook al klopt het financiële plaatje en voldoet de organisatie aan de financiële ratio’s die de bank belangrijk vindt, het kan een voorbode zijn om de organisatie ‘verkoop klaar’ te maken. Vraag als OR dus door op de achterliggende motieven voor de financiering.
Proactief meesturen of achter de feiten aanlopen
950 fusies en overnames in één jaar – dat zijn er bijna drie per werkdag. De cijfers laten een duidelijke trend zien die OR’en niet kunnen negeren. Door signalen tijdig te herkennen en zich voor te bereiden, kunnen OR’en het verschil maken tussen een adviestraject waarbij zij achter de feiten aanlopen en één waarbij zij proactief meesturen. Een goed voorbereide OR heeft meer tijd om zich in de materie te verdiepen, kan betere vragen stellen aan de bestuurder, en is beter in staat om de belangen van werknemers te behartigen in deze ingrijpende processen. Want uiteindelijk gaat het erom dat werknemers zich gehoord en vertegenwoordigd voelen in tijden van grote onzekerheid. Mijn collega’s en ik helpen je graag met praktisch advies dat echt werkt.