Een organisatie was in financieel zwaar weer verzeild geraakt. De markt was ingrijpend veranderd en daar was onvoldoende op geanticipeerd. En nu zaten ze op de blaren: dalende omzet en het resultaat was onder nul terecht gekomen. Iedereen, dus ook de ondernemingsraad, merkte dat bijna dagelijks.
Weinig opdrachten en wat er binnen kwam, waren vergeleken met enkele jaren geleden slechts kleine projectjes.
Er moest ingegrepen worden en een pittig adviesaanvraag liet dan ook niet lang op zich wachten. Haast was geboden en de ondernemingsraad werd door de bestuurder behoorlijk onder druk gezet om snel met een advies aan te komen, zodat er ingegrepen kon worden.
De ondernemingsraad zag nut en noodzaak en bij de bespreking van de adviesaanvraag liet de voorzitter zich dan ook ontvallen: “Er is door mensen die er verstand van hebben goed over nagedacht. Wat voegen wij als ondernemingsraad er dan nog aan toe, als we allerlei vragen gaan stellen die het management al heeft meegenomen?” Een begrijpelijke vraag, die eigenlijk de kern van de medezeggenschap raakt. Wat voegt de ondernemingsraad eigenlijk toe?
Incompetent management
Voorop gesteld: als het management met voorstellen komt waar NIET goed over nagedacht is, heeft de organisatie een heel ander probleem. Dan zit je opgescheept met incompetent management en dan is de ramp niet te overzien.
Ondanks de soms kritische bewoordingen die in een ondernemingsraad te beluisteren vallen over het management, is die laatste over het algemeen wel capabel. Je kunt wellicht van mening verschillen met het door de leiding gevoerde beleid, maar incompetent is toch echt wel wat anders.
Betere besluiten
Maar terug naar de vraag wat de ondernemingsraad toevoegt. In Nederland, en niet alleen daar, zijn we van mening dat organisaties beter functioneren als de mensen die in die organisatie werken invloed kunnen hebben op belangrijke besluiten die de leiding van die organisatie neemt. In de WOR zijn vervolgens allerlei bevoegdheden en procedures vastgelegd over hoe dat allemaal wordt vormgegeven.
Kern is en blijft: invloed op besluiten door het personeel zorgt voor betere besluiten. En waarom worden besluiten dan beter? Omdat een ondernemingsraad, als vertegenwoordiger van ‘de werkvloer’, vanuit een andere invalshoek naar dezelfde onderwerpen kijkt als het management.
Was het maar zo simpel dat de beste besluiten genomen kunnen worden door de relevante informatie op een rij te zetten en daaruit af te leiden wat het beste is om te doen. Als het zo simpel zou zijn. Nee, besluiten nemen betekent naast toegang hebben tot relevante informatie ook inschattingen maken over toekomstige ontwikkelingen. En bovenal allerlei verschillende belangen en consequenties tegen elkaar afwegen.
Kennis van de ‘werkvloer’
In de ondernemingsraad zitten vooral leden van ‘de werkvloer’ en uit de lagere managementlagen. Via de ondernemingsraad zijn deze direct in gesprek met de hoogst verantwoordelijken, namelijk de directie of raad van bestuur. De ondernemingsraad is een soort ‘bypass’ in de organisatie.
Hoewel het zinvol is voor een ondernemingsraad om kennis te hebben van bijvoorbeeld financieel beleid of organisatiestructuren, ligt de kracht van een ondernemingsraad vooral in het vanuit het gezichtspunt van werknemers naar onderwerpen te kijken; terwijl de directie dit vanuit haar perspectief doet.
Ervaring
De ondernemingsraad is daarmee geen ‘schaduw-MT’ dat alle managementvaardigheden moet beheersen. Nee, de ondernemingsraad zou juist alle vooronderstellingen, inschattingen en belangenafwegingen op tafel moeten krijgen en bediscussiëren.
- Welke aannames en inschattingen heeft de directie gemaakt? En waarop zijn die gebaseerd?
- Welke belangen zijn in het spel en waarom heeft de directie bepaalde belangen zwaarder laten wegen dan andere?
- En komt de ondernemingsraad tot dezelfde inschattingen en afwegingen? Zo ja, dan kan er snel advies gegeven worden. Zo niet, dan is er nog wat de discussiëren.
Vergeet verder niet, dat een ondernemingsraad een schat aan kennis en ervaring in de organisatie heeft. Een ondernemingsraad met zeg 11 leden, heeft snel meer dan een eeuw ervaring in de organisatie.
Kritische partner
Weet de ondernemingsraad daarmee alles? Nee, maar wel veel. Vooral over wat er gaat werken en wat niet en hoe je mensen mee kunt krijgen in een veranderproces. Juist die kennis is cruciaal om tot goede besluiten te komen en vormt dus een zeer belangrijke aanvulling op de kennis van de directie. De ondernemingsraad is daarmee geen concurrent van MT of directie, maar een kritische partner die wat toe te voegen heeft.
Voor de ondernemingsraad zelf is het wel zaak om al die kennis en ervaring op een goede manier boven tafel te krijgen. Die zit immers ‘verstopt’ in 11 verschillende hoofden en het is niet altijd even gemakkelijk om dat er gestructureerd uit te krijgen. Maar als dat lukt, dan heeft een ondernemingsraad inderdaad heel veel toe te voegen.