Eerlijke functieomschrijving en duurzame inzetbaarheid

Duurzame inzetbaarheid is een begrip dat raakt aan veel aspecten van het werkende leven, maar dat vaak verengd wordt tot vitaliteit. Hoewel meer bewegen en gezonde voeding van groot belang zijn, is duurzame inzetbaarheid meer dan een schaal met appels op tafel. Het begrip raakt aan vele zaken die ook op het bord van de OR liggen. Naast andere ingewikkelde ingrepen is een kritische kijk naar functieomschrijvingen en het functiehuis aan de orde. En de OR kan daar een belangrijke rol bij spelen.

Duurzame inzetbaarheid

Functies ter verhoging van efficiency

Functies zijn niet ‘neutraal’. Functies weerspiegelen de hiërarchie binnen een organisatie en zijn mede bedoeld om controle uit te oefenen op medewerkers. Daarnaast worden functieomschrijvingen gebruikt om mensen te beoordelen.

Functies veranderen ook voortdurend, mede vanuit het oogpunt van efficiëntie. Bijvoorbeeld door gelijksoortige taken bij meerdere mensen weg te halen en te bundelen tot één functie. Op die manier kunnen die taken efficiënter uitgevoerd worden.

Efficiency kan ook een keurslijf worden

Steeds efficiënter ingerichte functies zitten echter ook de flexibiliteit van de organisatie behoorlijk in de weg. Van medewerkers wordt steeds meer verwacht om snel in te kunnen spelen op veranderende omstandigheden. Nauw omschreven functies worden dan een keurslijf, dat niet alleen slecht is voor de organisatie maar ook voor de medewerkers. Variatie in werkzaamheden en zelf je werk kunnen plannen en organiseren (regelvermogen) blijken van groot belang voor de psychische en lichamelijke gezondheid. En daarmee voor de duurzame inzetbaarheid van medewerkers. Het verklaart waarom er een trend is om te komen tot generiek, algemeen omschreven functies. Specifieke taken worden vastgelegd in rollen.

Een eerlijke deal?

Zijn generieke functies en het werken met rollen dan de oplossing? Helaas maar gedeeltelijk. De praktijk laat zien dat generieke functies vaak gebruikt worden om de loonkosten te reduceren. Werd je eerst extra betaald als teamleider, de rol van coördinator levert meestal geen extra beloning op. Voor de positieve effecten zoals flexibiliteit, afwisseling en regelvermogen sta je dan meteen al op achterstand. En dat terwijl juist blijkt, dat deze effecten onder meer voor minder verzuim en burn-out leiden. En dus geld opleveren. Werkzaamheden kunnen veel beter afgestemd worden op de individuele capaciteiten en ambities van een medewerker. Kortom, zorg juist daarom voor een eerlijke ‘deal’ bij een aanpassing van het functiegebouw en de inzet van rollen.

Rol OR

Wat kan de OR doen om de huidige functiestructuur en -omschrijvingen te bekijken vanuit het perspectief van duurzame inzetbaarheid?

Zet het onderwerp op de agenda

Het begint uiteraard om het onderwerp met de bestuurder, HR en waarschijnlijk ook de vakorganisaties als er een cao is, te bespreken. Artikel 31 b van de WOR geeft de OR het recht op informatie over onder meer het gevoerde beleid met betrekking tot functieclassificatie. En de OR heeft op basis van artikel 28 de taak om toe te zien op gezonde werkomstandigheden. Gebruik als OR het initiatiefrecht om met voorstellen te komen.

Analyseer de huidige functiestructuur

Zit de huidige structuur zowel de flexibiliteit (vaak belangrijk voor de bestuurder) als de variatie en het regelvermogen van medewerkers in de weg? Bekijk of de huidige functiestructuur nog past bij de werkzaamheden en dynamiek van de organisatie.

Durf ‘heilige functiehuisjes’ los te laten

Iets nieuws betekent het (deels) loslaten van het oude, vertrouwde. Alles verankeren en borgen gaat geen vernieuwing opleveren. Durf dus het nieuwe te onderzoeken. Een ander takenpakket binnen een functie betekent dat bestaande routines van mensen doorbroken worden. Niet iedereen vindt dat leuk, maar op termijn wel goed voor de mentale gezondheid.

Daag de bestuurder en HR uit

Daag de directie en de HR-verantwoordelijke uit om mee te denken en tot een faire deal te komen. Het is geen verkapte bezuiniging, maar moet wel voor alle partijen voordeel opleveren, wil het een succes worden.

Betrek medewerkers

Medewerkers weten vaak zelf heel goed hoe zaken beter, handiger, prettiger geregeld kunnen worden. Die creativiteit komt vrij als je mensen stimuleert zelf na te denken en met voorstellen te komen.

Neem je verantwoordelijkheid

Maak duidelijk dat je alle belangen van betrokkenen zorgvuldig weegt. Durf mee te gaan met nieuwe voorstellen, maar voorkom dat het een eenzijdig verhaal wordt. De OR verdedigt ook de belangen van medewerkers. En daar dient zorgvuldig mee omgegaan te worden.

Een of meerdere van bovenstaande tips kunnen OR’en gebruiken om actief met het functiegebouw aan de slag te gaan. Nog maar weinig OR’en doen dit, terwijl het van wezenlijk belang is. In het kader van duurzame inzetbaarheid, en meer algemeen om als organisatie beter in staat te zijn uitdagingen aan te gaan.

Deel dit bericht op

Geschreven door Steven van Slageren

Senior adviseur
Medezeggenschap gaat voor Steven om invloed. Invloed op besluiten over hoe een organisatie zich ontwikkeld. Invloed om de eigen werkomgeving mede vorm te geven en in te richten. Om invloed […]

Lees meer