In NRC stond een tijdje terug een interview met de heer Timmer, voormalig president-directeur van Philips. In zijn tijd een generaal van een leider die met operatie Centurion Philips met strenge hand hervormde. Hij beklaagt zich in het interview over het aandeelhouderskapitalisme dat ons al enkele tientallen jaren teistert en dat heeft geleid tot de verkeerde ontwikkelingen bij Philips.
Philips had divisies in huis moeten houden
In plaats van de aandeelhouder te bedienen door Philips op te splitsen en eigen aandelen in te kopen, had Philips divisies in huis moeten houden door ze weliswaar te verzelfstandigen, maar wel met een meerderheidsaandeel in eigen hand, op weg naar een moderne vorm van een industrieel conglomeraat.
En in plaats van het Rijnlandse model in de ban te doen, hadden we het moeten verbeteren. Het heeft in zijn tijd de winstgevendheid te lang gedrukt, vindt hij, waardoor Angelsaksische toestanden zich konden ontwikkelen. In het Brabants Dagblad, dat hem ook interviewde, komt vooral naar voren dat hij de menselijke maat belangrijk vindt, het familiebedrijf.
Kortademige Angelsaksische beleggers
In een reactie schrijft columnist Menno Tamminga van NRC het volgende: “Het is een harde wereld. De Rijnlandse topman die macht wil heroveren op kortademige Angelsaksische beleggers, zal die geduldige kapitalisten en werknemers een nieuw pact moeten bieden. Serieus duurzaam beleid. Lagere beloning aan de top. Echte medezeggenschap. Maar daar hoor je de Rijnlandse klagers over Amerikaanse toestanden nooit over.”
In mijn eenvoud begreep ik van beide heren geen snars. Serieus duurzaam beleid als onderdeel van het Rijnlandse denken? En het Rijnlandse model als oorzaak van ondermaatse winstgevendheid? Er was bij Philips toch meer aan de hand dan dat?
De onderneming is een gemeenschap van belanghebbenden
In mijn beleving gaat het Rijnlandse model om een vorm van ondernemingsbestuur, met als centraal denkbeeld dat de onderneming een gemeenschap van belanghebbenden is, die ieder vanuit hun eigen rol invloed uitoefenen op de besluitvorming in en over die onderneming. En niet meer dan dat. Een lokaal gesprek, gevoed door wat er in de buitenwereld gebeurt, maar in zijn kern een besloten bijeenkomst.
Niet over één groep die zijn belang voorop wil stellen vanuit andere culturele waarden, niet over het juridisch beperkende tekenen bij het kruisje want dan hebben we aan de wet voldaan, niet over milieu als thema dat ons allemaal aangaat en om die reden door de ondernemingsraad gedragen moet worden. Of over het belonen als maatschappelijk issue of al die andere dingen die erbij worden gehaald.
Ik begrijp dat de wereld verandert en dat globalisering en transparantie blijvend bij ons zijn. Ik zie ook wel dat we moeten kiezen welke kant we met de wereld opmoeten. En dat er grote issues zijn die spelen.
Maar soms wordt de wereld te groot gemaakt en is het goed om de kern van de zaak weer eens naar voren te halen.
Eenvoudig Rijnlands denken.
Wat een rust.
(deze blog verscheen eerder bij ORnet.nl op 28 februari 2018)