(Online) OR-werk in tijden van corona: nieuwe vragen en antwoorden

Met alle thuiswerk mogelijkheden, ben ik blij dat het lukt om ondernemingsraden bij veel vragen bij te staan. Via Teams, e-mail of gewoon per telefoon komen er veel praktische vragen binnen over de ondernemingsraad in tijden van corona. Over andere roosters, verplicht opnemen vakantiedagen, stopzetten vergoeding woonwerk-verkeer en doorgaan van de overlegvergadering.

Corona, nieuwe vragen en antwoorden 768

Hierbij een aantal vragen uit mijn adviespraktijk van de afgelopen weken:

• Geldt de WOR nog wel in deze (crisis)periode met corona?
• Voor werknemers in de zorg: mogen er andere werkroosters worden ingevoerd?
• De directie stopt de vergoeding woon-werkverkeer, mag dit zomaar?
• Ben ik verplicht om vrije dagen op te nemen?
• Mijn werkgever wil het vakantiegeld later uitbetalen. Hoe zit dat?
• Is de Noodmaatregel Overbrugging voor Werkbehoud (NOW) instemmingsplichtig?
• Kan onze OR- of overlegvergadering doorgaan nu we fysiek niet bij elkaar mogen komen?

Geldt de WOR nog wel in deze (crisis)periode met corona?

De Wet op de ondernemingsraden (WOR) heeft geen artikel waarin staat dat er omstandigheden zijn waarin de WOR niet meer geldt. Ook in deze tijden met corona geldt de WOR dus gewoon!

Belangrijk is hoe je als OR en bestuur omgaat met alle rechten en plichten. Een bestuurder die nu ineens roept: ‘Dit is een noodsituatie, de WOR is niet van toepassing!’, gaat voorbij aan de regels die er zijn. Als OR kun je natuurlijk wel kijken hoe je pragmatischer met de bevoegdheden en de manier van overleggen om kunt gaan. Denk daarbij aan termijnen waarop instemming of advies wordt uitgebracht, laat vooral nu zien hoe je als partner samen met de bestuurder kunt optrekken om de continuïteit van de onderneming zoveel mogelijk te borgen. Communiceer goed hierover naar de achterban. Voor iedereen is het een onzekere tijd; heldere afspraken en transparantie in besluitvorming kunnen tot steun zijn!

Voor werknemers in de zorg: mogen er andere werkroosters worden ingevoerd?

Vooral ondernemingsraden van ziekenhuizen, verpleeghuizen en ambulancediensten krijgen te maken met wijzigingen in roosters. Werknemers vragen zich af of de OR heeft ingestemd met de 12-uurs diensten, extra diensten of andere roosters.

Ook al heeft corona flinke impact, de Wet op de ondernemingsraden (WOR) blijft gewoon gelden. De OR heeft dus instemmingsrecht op de wijziging van werktijden. Evengoed gaan veel ondernemingsraden er – terecht – pragmatisch mee om. Ze volgen niet de gebruikelijke procedure met een instemmingsaanvraag, overlegvergadering en schriftelijke reactie van de OR. Medezeggenschappers beseffen heel goed dat dit een uitzonderlijke situatie is. Het overleg gaat ook anders: het dagelijks bestuur van de OR houdt korte lijntjes met de bestuurder. Een roosterwijziging wordt telefonisch of in een mail toegelicht, er komt geen officiële aanvraag.

Enkele tips:

    • Zorg dat je als dagelijks bestuur (DB) in gesprek blijft met de bestuurder. Houd als DB contact met de hele OR.
    • Kijk hoe je in deze uitzonderlijke situatie pragmatisch kunt én wilt zijn met de toepassing van de WOR. In artikel 27 staat dat de OR instemmingsrecht heeft, er staat geen instemmingsplicht. Als OR kun je dus – gezien de omstandigheden die de OR en ook achterban goed begrijpen – afzien van je recht om nu iets te vinden van een nieuw rooster.
    • Houd in je afwegingen als OR rekening met de sector waarin je werkt. Hoe urgent is een nieuw rooster en welke belangen spelen mee?
    • Spreek af dat een ander (corona-)rooster niet een definitief nieuw rooster is. Maak het concreet met een einddatum, zodat in ieder geval helder is wanneer het rooster terugkomt in het overleg.
    • Wees helder over hoe afspraken tot stand komen. Communiceer hierover binnen de OR en plaats een bericht op intranet, zodat ook werknemers dit kunnen teruglezen. Een bijzondere tijd vraagt een bijzondere aanpak. Dit is geen vrijbrief om straks advies- of instemmingsaanvragen zonder formele aanvraag te behandelen (‘toen kon het ook’) of alleen met het dagelijks bestuur af te stemmen.

De directie stopt de vergoeding woon-werkverkeer, mag dit zomaar?

De reiskostenvergoeding woon-werkverkeer is een onkostenvergoeding. De Belastingdienst hanteert een maximumperiode waarin deze onbelast mag worden uitbetaald. In de CAO of de bedrijfsregeling staat in welke gevallen de vergoeding stopt als de werknemer geen reiskosten meer maakt. Bijvoorbeeld bij langdurig ziekteverzuim.
Bij verplicht thuiswerken loopt de reiskostenvergoeding veelal door in de lopende maand en de daarop volgende maand. Dit past in het beleid van de Belastingdienst. Werknemers ontvangen in maart en april hun normale vergoeding. Als werknemers ook in mei thuis werken, mag de werkgever de reiskosten gewoon door blijven betalen. Echter per 1 mei wordt deze dan wel belast. Dit is de reden dat werkgevers – als dat kan volgens de CAO of bedrijfsregeling – de reiskostenvergoeding willen stoppen.

Achtergrondinformatie
Voor een vaste, onbelaste vergoeding voor woon-werkverkeer geldt de zogenaamde 214-dagenregeling. Hierin is o.a. rekening gehouden met vakantie, ziekte en af en toe thuiswerken. Om deze vaste vergoeding te mogen geven (van 214 dagen x 0,19 cent p/km) moet de werknemer minimaal 128 dagen naar de vaste werkplek reizen. Dat betekent dat een full-timer in de praktijk 2 dagen p/w thuis kan werken.

Ben ik verplicht om vrije dagen op te nemen?

De ene sector heeft het superdruk en probeert zijn rooster gevuld te krijgen. De zorg, ziekenhuizen en de logistiek zijn blij met elke extra werknemer. Andere sectoren zoals de detailhandel zien hun omzet flink dalen of sluiten hun bedrijf. Directies geven het voorbeeld door 1 dag p/w vakantie op te nemen en die dag wel te werken. Of door een paar weken vrij te nemen. Kan de werkgever werknemers verplichten om vrije dagen op te nemen? Een werknemer mag natuurlijk vrijwillig vrije dagen opnemen.
Als werknemer heb je recht op vakantiedagen op basis van de omvang van jouw contract.
Als je fulltime werkt zijn dat minimaal 20 vakantiedagen, in de praktijk heb je meestal 25-30 vakantiedagen per jaar. Het is mogelijk dat in jouw contract of cao staat dat er een aantal collectieve vakantiedagen door de werkgever mag worden vastgesteld. Ondernemingsraden kunnen dus het verzoek verwachten om bijvoorbeeld maandag 4 mei (de dag voor nationale feestdag 5 mei) of de vrijdag na Hemelvaart als extra verplichte vakantiedag aan te wijzen. Als het niet in de cao is geregeld, dan heeft de OR instemmingsrecht.
Werknemers kunnen niet worden verplicht om als gevolg van corona verplicht vakantiedagen op te nemen, behalve de (nieuwe) collectief vastgestelde vakantiedagen.

Mijn werkgever wil het vakantiegeld later uitbetalen. Hoe zit dat?

In de praktijk wordt het vakantiegeld in mei betaald. Dit betekent voor bedrijven dubbel loon betalen: het normale maandsalaris en 8% vakantiegeld. Onze bestuurder vraagt de OR om instemming om het vakantiegeld later uit te betalen. Wat moeten we doen?
Omdat veel bedrijven hun omzet flink zien dalen, proberen ze van alles te doen om hun liquiditeitspositie te behouden. Ze willen geld in kas houden door uitstel te vragen voor huurbetaling, of de hypotheek of belastingen later te betalen enz. Bedrijven kijken angstvallig naar mei: dubbel betalen.

Achtergrondinformatie
Vakantiegeld heet in de ‘Wet minimumloon en minimumvakantiebijslag’ vakantiebijslag. Iedereen met een arbeidsovereenkomst bouwt van 1 juni tot en met 31 mei vakantietoeslag op. Meestal wordt dit een keer per jaar in mei uitbetaald. In de cao of individuele arbeidsovereenkomst kunnen andere afspraken zijn gemaakt. Bijvoorbeeld dat het vakantiegeld ook in juni in plaats van mei uitbetaald mag worden. Of dat elke maand 1/12e van het vakantiegeld wordt betaald.

Werknemers rekenen op hun vakantiegeld. Het uitgangspunt is dat wijzigingen in arbeidsvoorwaarden met wederzijds goedvinden plaatsvinden. Dan gaat de werkgever in overleg om de werknemers om later te betalen. Vakantiegeld is onderdeel van de zogenaamde primaire arbeidsvoorwaarden. Salaris, arbeidsduur en het aantal vakantiedagen zijn ook primaire arbeidsvoorwaarden. Over de primaire arbeidsvoorwaarden heeft de OR geen instemmingsrecht.

Wat gebeurt er als werknemers het niet eens zijn met later uitbetalen? Dan kan de werkgever de arbeidsvoorwaarden mogelijk eenzijdig wijzigen. Dit kan alleen als de werkgever een zodanig zwaarwegend belang heeft dat het belang van de werknemer hiervoor moet wijken. Corona kan misschien zo’n zwaarwichtig belang zijn. Dit zal onder andere afhangen van de (financiële) situatie van de onderneming en welke maatregelen de directie verder treft.

Is de Noodmaatregel Overbrugging voor Werkbehoud (NOW) instemmingsplichtig?

De regering springt bedrijven met minimaal 20% omzetdaling, bij met de Noodmaatregel Overbrugging voor Werkbehoud (NOW). Zowel in de opsomming van het instemmingsrecht (artikel 27 WOR) als in de NOW zelf staat geen instemmingsrecht voor de ondernemingsraad. Er geldt dus geen instemmingsplicht. Als OR is het wel verstandig om bij de bestuurder na te vragen of de NOW wordt aangevraagd en voor hoeveel personen. Ga in gesprek over wat het betekent voor de werknemers en continuïteit van de onderneming. Denk als OR mee over de impact op dit moment en op de toekomst.

Achtergrondinformatie
Bij de Noodmaatregel Overbrugging voor Werkbehoud (NOW):
– Krijgt de werknemer 100% loon doorbetaald.
– Is er geen verlies van WW-rechten (was bij de werktijdverkorting wel).
– De inkomenspositie van de werknemer blijft behouden: hij krijgt gewoon zijn salaris.
– De subsidie is maximaal 90% van de loonsom. Voor de berekening van de subsidie telt maximaal € 9.538,- van het loon per werknemer mee. Omdat de werkgever ook nog andere kosten heeft zoals pensioenpremie en reservering voor vakantiegeld geldt een opslag. Het UWV hanteert een opslag van 30% bovenop de loonsom.

Kan onze OR- of overlegvergadering door gaan nu we fysiek niet bij elkaar mogen komen?

Jazeker! Er zijn allerlei digitale middelen zoals Microsoft Teams, Skype of Zoom om op afstand te kunnen vergaderen. In het OR-reglement staat meestal dat minimaal de helft van het aantal leden aanwezig moet zijn om ‘rechtsgeldig’ te kunnen vergaderen. Daarin staat niet dat je allen fysiek in dezelfde ruimte zit. Een groepsgesprek via telefoon of digitaal vergaderen mag ook.

Heb jij als medezeggenschapper nog vragen of wil je advies over de aanpak of juridische implicaties van bijzondere gebeurtenissen?
Ook ik zit klaar om jullie van dienst te zijn. Op maandag 11 mei van 11.30 – 12.30 uur organiseer ik een speciaal spreekuur via TEAMS. Heb je nou ook een prangende vraag, mail me deze dan en krijg het antwoord tijdens deze speciale sessie.


Ik heb een vraag voor de TEAMS-sessie


Meer weten? Lees dan de blogs van mijn collega’s Steven van Slageren Denk als OR mee over impact van corona op de toekomst en André van Deijk Coronacrisis vraagt snelheid en maatwerk van de OR.

Deel dit bericht op

Geschreven door Carla de Bont

Senior adviseur
Drs. Carla de Bont is sinds 1999 senior adviseur bij OR Consultancy. Advisering, procesbegeleiding en trainingen verzorgt zij vanuit bedrijfskundig perspectief. Zij is een adviseur met een brede blik. Bij […]

Lees meer