Naïef en eigenwijs

Toen ik kind was, was ik ervan overtuigd dat je alles beter maar zelf kon doen zonder afhankelijk te worden van anderen. Mijn vader zag dat een tijdje met lede ogen aan, tot hij het zat was. Omdat ik extreem eigenwijs was en hij heel erg creatief kon zijn om mij iets duidelijk te maken, heeft hij me een tijdje op het toilet gezet met de boodschap: ga jij maar eens nadenken over hoeveel mensen ervoor nodig zijn geweest om het mogelijk te maken voor jou om daar te zitten. Als je dat hebt bedacht moet je me maar eens laten weten hoe onafhankelijk je werkelijk bent. Ik hoor het wel.

Een onvergetelijke les, want al tellend kwam ik al snel op een heel groot aantal mensen uit. Sterker nog, ik raakte de tel al snel kwijt. En hoewel ik nog steeds eigengereid ben en gesteld ben op mijn onafhankelijkheid, is me toen in een klap duidelijk geworden, dat je altijd anderen nodig hebt in je leven. En dat niets zomaar bestaat, maar dat er vaak heel veel inspanning van veel mensen in is gaan zitten om iets mogelijk te maken.

De reden dat ik er hier over begin is omdat ik er afgelopen weken weer een aantal keren tegenaan gelopen ben dat wetten en regels als een soort multiple choice vraagstuk werden beschouwd. “We kiezen ervoor om de wet niet toe te passen deze keer”. Pardon?

Dat gebeurt vaker en de laatste jaren eigenlijk steeds vaker. Dat komt omdat de wereld snel verandert en wetten en regels om die reden als ouderwets beschouwd worden. Niet meer van deze tijd. Dit keer ging het om het toepassen van de Wet Overgang Onderneming (WOO). Zonder in detail te treden werd de toepassing daarvan vermeden omdat het beter uitkwam. Een andere keer werd de toepassing van de Wet op de ondernemingsraden vermeden, ook al omdat het beter uitkwam. En als de wet niet uitkomt, nou dan doe je toch wat anders?

Oprecht verbaasd

Ondanks mijn gevorderde leeftijd ben ik een naïeve ziel. Ik ben dan ook oprecht verbaasd dat je zo naar een wet kunt en wilt kijken. Ook na 25 jaar in de medezeggenschap. En precies om de reden die mijn vader me al die jaren terug duidelijk heeft gemaakt.

Zelf vind ik dat een wet een wet is. Als het wetboek een van de mogelijkheden wordt en niet een besluit waar veel mensen over hebben nagedacht en over onderhandeld dan wordt het lastig werken, is het einde wat mij betreft al snel zoek. We leven in een democratische rechtstaat en dat moeten we vooral zo houden. Hoe meer zielen die meedenken, hoe meer vreugd.

Enorm in de knel

In het ene geval was duidelijk dat de bestuurder het niet per se slecht bedoelde, maar de raad kwam enorm in de knel toen er allerlei reparatiemaatregelen moesten worden bedacht om de geest van de wet overeind te houden. Zeker ook omdat er sprake was van grote tijdsdruk. In het andere geval was er sprake van een ondernemer die alles beter weet omdat hij ooit iets uit heeft gevonden en daar een enorme eigenwaarde aan ontleent. Iemand met een mening over alles, maar met verstand van bijna niets, maar die zich daar niet vaak door laat hinderen.

In beide gevallen koos de OR eieren voor zijn geld. Zo werd in het geval waar de WOO omzeild werd onder stoom en kokend water een arbeidsvoorwaardenpakket in elkaar gestampt, inclusief een pensioenkrater van jewelste waar onder die tijdsdruk geen echte oplossing voor kon worden gevonden. Dat terwijl er onder de WOO pas na een jaar geharmoniseerd had hoeven worden (of niet).

In het andere geval heeft de OR het feit dat het besluit al onomkeerbaar bleek, kunnen compenseren met een veel beter sociaal plan dan eerst werd aangeboden. Niettemin zijn alle leden van de OR enorm gefrustreerd en denken ze eraan om gezamenlijk op te stappen.

Niet optimaal gebleken

In beide gevallen is het negeren van de wet niet optimaal gebleken. Niet alleen voor de werknemers, maar ook voor de organisaties in kwestie. Alternatieven zijn onbesproken gebleven en er is kwaad bloed gezet. Een andere levensles is dat dat altijd een keer aan de oppervlakte komt.

Wetten, ook die waar een OR mee te maken heeft, zijn niet zomaar tot stand gekomen. Er is over nagedacht. Denken dat je het zelf beter kunt oplossen door de wet te negeren is in vrijwel alle gevallen een enorme misvatting waar anderen de prijs voor betalen. En ja natuurlijk hadden beide ondernemingsraden naar de rechter kunnen gaan en gelijk gekregen, met andere gevolgen in dit geval.

Ik ben misschien naïef om een wet als raamwerk te accepteren. Maar het gedrag van de bestuurders in kwestie is pas echt naïef en van een eigenwijsheid waar mijn vader wel raad mee had geweten.

Deze column werd gepubliceerd op ORNet.nl op 10 november 2019.

Deel dit bericht op

Geschreven door André van Deijk

Senior adviseur
André is creatief, pragmatisch en gedreven en dat zie je terug in het werk dat hij doet. Hij ondersteunt ondernemingsraden vooral bij overnames, fusies, organisatieveranderingen, financieringsvraagstukken en investeringen. Daarnaast helpt […]

Lees meer