Lokken van nieuwe medewerkers niet altijd zonder betrokkenheid van de OR
De krapte op de arbeidsmarkt neemt een vorm aan die in lange tijd niet gezien is. Veel bedrijven hebben moeite aan voldoende personeel te komen. Veel werkgevers proberen nieuwe mensen te ‘lokken’, bijvoorbeeld met een zogenaamde arbeidsmarkttoeslag. Dergelijke maatregelen hebben echter de instemming van de OR nodig. En daar wordt lang niet altijd aan gedacht.
Krapte op de arbeidsmarkt
De media staan er vol van: verhalen van werkgevers die niet aan personeel kunnen komen. Productie en dienstverlening stagneert. Er is volop vraag naar producten en diensten, maar ze kunnen simpelweg niet geleverd worden. Ook in sectoren als zorg, onderwijs en bij de overheid. Tekort aan personeel bestaat al meerdere jaren, maar vaak niet in de omvang zoals die nu voelbaar is. Het UWV gaf vorig jaar al aan dat voor zeker 75% van de beroepsgroepen sprake is van grote krapte. Uitzendorganisatie Randstad zet de beroepen met de grootste krapte op een rijtje. De top 10:
- HR-specialisten; nodig om mensen te vinden en vast te houden.
- IT’ers en security-specialisten; al langer een tekort en nu zijn mensen massaal digitaal gaan werken.
- Installateurs en monteurs; energietransitie en versnelde nieuwbouw van huizen vragen om deze technici.
- Hoveniers; nieuwbouw en de vergroening van buitenruimtes in stedelijke gebieden maken dit een gewilde beroepsgroep.
- Bezorgers en klantenservicemedewerkers; al die internetbestellingen die aan huis bezorgd moeten worden. Dat het niet altijd goed gaat, levert weer werk op voor de klantenservice.
- Verpleegkundigen en ggz-psychologen; een serieus zorginfarct dreigt in ziekenhuizen, jeugdzorg en andere zorgsectoren.
- Docenten en pedagogisch medewerkers; al lang bestaande tekorten in het onderwijs en ook in de kinderopvang zijn veel mensen nodig.
Maatregelen aantrekkelijke werkgever
Werkgevers nemen allerlei maatregelen om op te vallen en aantrekkelijk te zijn op de arbeidsmarkt en zo mensen naar zich toe te halen. Extra salaris bieden is er daar één van. De OR is daar lang niet altijd bij betrokken. OR’s gaan immers niet over primaire arbeidsvoorwaarden. Maar is dat wel zo?
Arbeidsmarkttoeslag
Een al langer beproefde methode is het toekennen van een zogenaamde arbeidsmarkttoeslag. Nieuwe medewerkers krijgen een extra toeslag bovenop het ‘normale’ salaris. Er ligt echter een uitspraak van de rechtbank van Maastricht uit 1994 (JAR 1994/180) over een dergelijke toeslag. De rechtbank redeneerde in zijn uitspraak dat een vaste toeslag, die slechts aan een bepaalde groep medewerkers wordt toegekend, een beloningselement is dat geen deel uitmaakt van het functiewaarderingssysteem. Het is ook niet te beschouwen als een provisie- of prestatietoeslagregeling. De onderlinge verhouding van functies in het functiewaarderingssysteem wordt hierdoor veranderd (‘verstoord’). Een besluit om iets dergelijks te doen valt daarmee onder het instemmingsrecht van de OR op basis van artikel 27, lid 1 sub c van de Wet op de ondernemingsraden (WOR).
Verhoogde inschaling
Een ander middel dat door werkgevers wordt ingezet, is een hogere inschaling van nieuwe medewerkers dan op grond van opleiding of ervaring logisch zou zijn. Dit leidt bij veel werkgevers tot een situatie waarin nieuwe medewerkers een hoger salaris krijgen dan medewerkers die al de nodige jaren bij die werkgever werken. Het wordt dus aantrekkelijk om ontslag te nemen en opnieuw te solliciteren en met een hoger salaris door te gaan. Dat kan uiteraard niet de bedoeling zijn. Wat een ‘lokkertje’ is voor nieuwe mensen, zorgt zo voor frustratie bij bestaand personeel. De OR heeft op basis van artikel 31c, lid 1 van de WOR informatierecht over het gevoerde beleid, waaronder de beloningssystematiek, en de effecten daarvan op relevante groepen binnen de organisatie. Verder bestaat er op basis van artikel 23, lid 2 de verplichting jaarlijks de ontwikkeling van het gevoerde arbeidsvoorwaardenbeleid en de ontwikkelingen van de beloningsverhoudingen met de OR te bespreken. De effecten van de beloningsmaatregelen op nieuw en zittend personeel zal daarbij zeker aan de orde komen.
Actieve rol voor de OR
Voor de OR een uitgelezen kans actief in overleg te gaan met bestuurder en HR over de vraag hoe om te gaan met krapte op de arbeidsmarkt. Salarismaatregelen komen daarbij zeker aan de orde, naast allerlei andere maatregelen. Zeker bij salarismaatregelen heeft de OR een belangrijke rol om een goede afweging te maken tussen aantrekkelijkheid voor nieuwkomers en de ruimte die er is voor het zittende personeel, dat het soms al enige tijd zonder reële salarisverhoging heeft moeten doen.