Werkstress is een nationale epidemie aan het worden. Verontrustende cijfers over het aantal mensen met burn-out klachten lijken daarbij slechts het topje van de ijsberg. TNO berekende dat maar liefst 20% van alle werknemers dergelijke klachten heeft 1. Behalve de narigheid voor betrokkenen gaat het ook over serieus geld. Als gevolg van werkstress werden er in 2022 per werknemer gemiddeld € 11.000 aan verzuimkosten gemaakt.
In het rapport De impact van maatschappelijke ontwikkelingen op de psychosociale arbeidsbelasting van werkenden, beschrijven het RIVM en TNO acht ontwikkelingen die de komende jaren invloed zullen hebben op de ervaren werkstress in organisaties. De meeste daarvan zullen helaas bekend voorkomen, want die zijn niet nieuw. Wel zorgt de combinatie van verschillende factoren voor een grote uitdaging.
De Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet) verplicht iedere werkgever om beleid te maken rond psychosociale arbeidsbelasting (PSA). Omdat werkdruk een belangrijk onderdeel is van PSA moet dat terugkomen in de verplichte risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) en het bijbehorende plan van aanpak. De ondernemingsraad heeft hier grote invloed op. Aanvankelijk op de wijze van uitvoering van de RI&E en vervolgens op het plan van aanpak. Beide zaken dienen als instemmingsverzoek aan de ondernemingsraad te worden voorgelegd.
Factoren die spelen bij aanhoudende werkstress
Het RIVM en TNO benoemen de volgende factoren die een rol spelen bij aanhoudende werkstress in organisaties 2:
- Een ouder wordende, vergrijzende beroepsbevolking;
- De combinatie van werk en mantelzorg;
- Krapte op de arbeidsmarkt;
- Flexibele arbeidscontracten;
- Werken voor online platforms;
- Inzet van kunstmatige intelligentie.
Artikel 28 van de WOR geeft de OR een belangrijke stimulerende taak: “De ondernemingsraad bevordert zoveel als in zijn vermogen ligt de naleving van de voor de onderneming geldende voorschriften op het gebied van de arbeidsomstandigheden, alsmede van de voorschriften op het gebeid van de arbeidsomstandigheden en arbeids- en rusttijden van de in de onderneming werkzame personen.” Kortom, de OR speelt en belangrijke rol bij zowel het formuleren van beleid en maatregelen, als bij het stimuleren en toezien op een goede uitvoering. Alle reden om met werkstress aan de slag te gaan.
Een actieve opstelling
De werkgever heeft een wettelijke zorgplicht en moet dus met gepaste maatregelen ter voorkoming van werkstress komen. De OR kan achterover leunen en wachten tot de instemmingsverzoeken zijn kant op komen, maar het is beter om naar voren te stappen en actief met het onderwerp aan de slag te gaan.
Wordt er bijvoorbeeld voldoende rekening gehouden als collega’s naast hun werk ook mantelzorgtaken hebben? Of hoe wordt er omgegaan met langdurig openstaande vacatures, waardoor anderen taken over moeten nemen? Zijn er regelingen voor jonge ouders die thuis een intensieve taak hebben? Of maatregelen voor ouderen die een stapje terug willen doen? En hoe worden mensen voorbereid op het gebruik van nieuwe technologieën? Wordt er actief rekening gehouden met de steeds grotere mogelijkheden én toepassingen van kunstmatige intelligentie? Bestaat er zoiets als een strategisch personeelsbeleid? Kunnen collega’s wel blijven doen wat ze nu doen tot aan hun pensioen? Wat maakt jouw organisatie aantrekkelijk voor nieuwe collega’s? De onderwerpen om mee aan de slag te gaan liggen voor het oprapen.
De OR aan zet
Voor veel van bovenstaande voorbeelden staan de ondernemingsraad allerlei instrumenten ter beschikking, zoals informatie- en initiatiefrecht, instemmingsrecht en overlegrecht. Goed dat dit allemaal is vastgelegd. Het gaat echter pas wat betekenen, als er gebruik van gemaakt wordt. Het onderzoek van RIVM en TNO en de genoemde factoren kunnen een goede aanleiding zijn voor de OR om aan de slag te staan. En als OR Consultancy jullie hierbij kan helpen, doen we dat natuurlijk graag!
Met dit onderwerp aan de slag?
Wil jouw OR meer weten over dit onderwerp? Of hebben jullie hulp nodig bij de implementatie van deze tips? Mijn collega’s en ik staan voor jullie klaar! Klik hier om contact op te nemen.
- Van den Heuvel, S. G., Fernandez Beiro, L., & Van Dam, L. M. C. (2023). Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden 2022. TNO. https://monitorarbeid.tno.nl/wp-content/uploads/sites/16/2023/10/NEA-2022-Resultaten-in-Vogelvlucht-1.pdf ↩︎
- Van Oostrom, S., Soeter, M., Van der Noordt, M., Van Zon, S., Van Moll, E., & Oude Hengel, K. (2024). De impact van maatschappelijke ontwikkelingen op de psychosociale arbeidsbelasting van werkenden. RIVM & TNO. https://www.rivm.nl/bibliotheek/rapporten/2024-0020.pdf ↩︎