Voor haar rol als dagvoorzitter van het congres OR in de zorg, werd collega Carla de Bont gevraagd naar haar visie op medezeggenschap in de zorg. Zij wijst op het complexe karakter van veel zorgorganisaties met een grote bestuurlijke gelaagdheid enerzijds, maar ook de grote betrokkenheid van de medezeggenschap bij een grote waaier van besluiten die daarmee samenhangt. En zij daagt OR’s uit om verder te gaan dan het aannemen van een toetsende rol. “Beken kleur!” is haar pleidooi.
Als je Carla de Bont vraagt naar wat onderscheidend is aan medezeggenschap in de zorg, noemt ze op de eerste plaats de complexiteit van de besluitvorming en daarna de veelheid aan vraagstukken voor de ondernemingsraad. Die daarmee extra relevant is.
Beken kleur, OR!
Carla de Bont, dagvoorzitter van het congres OR in de zorg, wijst graag op het thema van die dag: ‘terug naar de bedoeling’. Wat is de bedoeling van de zorg, dat is toch dat de patiënten dan wel cliënten van de betreffende instelling goede, passende zorg ontvangen? ‘Als je daarop de focus houdt, draag je bij aan de missie en het doel van de organisatie. Bij uitstek een taak en een rol die de medezeggenschap kan vervullen.’
Complexer dan een beursgenoteerd bedrijf
Dat is in de praktijk makkelijker gezegd dan gedaan. Om met de complexiteit van de besluitvorming te beginnen. De Bont: ‘Een zorgorganisatie, vooral een ziekenhuis, is veel complexer dan bijvoorbeeld een beursgenoteerd bedrijf, ook al zou je misschien andersom verwachten. Zorgorganisaties hebben een zeer gelaagde bestuurlijke organisatie, met niet alleen formele besluiten door een Raad van bestuur, maar ook de betrokkenheid van vele andere, formele en informele circuits. Om er een paar te noemen: de raad van toezicht, de medisch specialisten, de verpleegkundige staf, de cliëntenraad. De ondernemingsraad heeft met al die partijen op de een of ander manier te maken en zal daar rekening mee moeten houden.’
Betrokkenheid gewenst
Een tweede kenmerk van medezeggenschap in de zorg is de veelheid van vraagstukken die op de OR afkomen. ‘Of het nou gaat om roosters, hybride werken, fusies, samenwerking, uitbesteding van inkoop, gezamenlijke laboratoria of strategisch positioneren in het zorglandschap: overal is de betrokkenheid van de OR gewenst. En overal moet de OR dus ook iets van vinden.’
Daarmee raken we meteen aan de boodschap die Carla tijdens het congres heeft uitgedragen. ‘Dat is hoe belangrijk het is dat je als ondernemingsraad een mening vormt over de zaken die spelen in jullie organisatie. Niet alleen reactief, dus als er bijvoorbeeld een adviesaanvraag binnenkomt. OR-leden hoeven niet af te wachten tot die aanvraag er komt, maar kunnen al in het voortraject een visie vormen en uitdragen. Je kunt gevraagd maar ook ongevraagd advies geven.’
Piketpalen
Dat traject kan vaak wat voortvarender, ziet De Bont in haar praktijk als adviseur van ondernemingsraden. ‘Veel OR’s beperken zich tot vragen stellen aan de bestuurder. Zo van: hebben jullie daar al aan gedacht? Maar OR-leden zien allerlei zaken ook aankomen, dus wees niet te voorzichtig in het naar voren brengen van je mening of je zorgen daarover. Sterker nog, voor de bestuurder is het juist prettig om vooraf te weten welke zaken de medezeggenschap belangrijk vindt. Dan kan hij of zij daar rekening mee houden in het formuleren van de adviesaanvraag of het instemmingsverzoek. Sla dus alvast je piketpalen, maar zonder je in te graven.’
Toetsingskader
Een van de manieren waarop de OR dat zou kunnen doen, is door het formuleren van een toetsingskader – een van de handvatten die deelnemers van dit congres kregen. ‘Kijk, bestuurder, als jij straks met die aanvraag komt: die financiële cijfers dat geloven we wel, daar hebben kundige mensen naar gekeken. Maar wat wij belangrijk vinden, waar wij op zullen toetsen, dat zijn de volgende zaken. En dan noem je wat jullie belangrijk vinden of waar jullie je zorgen over maken. Dat is prettig voor een bestuurder, omdat het richting geeft. Die heeft immers óók te maken met die complexiteit, die veelheid aan zaken en betrokken partijen binnen de organisatie. Denk maar even aan bijvoorbeeld zorgverzekeraars en overheden die eisen stellen.’
‘En het is goed voor de OR om tijdig kleur te bekennen en lef te tonen,’ gaat De Bont verder. ‘Omdat jullie samen op deze manier voortgang maken. Ga dus van vragen naar stellen, en maak zo meer tijd vrij voor de bedoeling van de medezeggenschap.’
Deze blog verscheen eerder op de website van ORNet: https://ornetacademy.nl/nieuws/beken-kleur-or